سلول‌های چربی از حافظه چاقی برخوردارند؛ این ممکن است علت بازگشت چاقی باشد
تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که سلول‌های چربی می‌توانند حتی پس از تجربه کاهش وزن، به فعالیت‌های متابولیکی ناهنجار در بدن اثر بگذارند و به این ترتیب، خطر بازگشت مجدد وزن را افزایش دهند.
در این پژوهش، دانشمندان به بررسی این نکته پرداختند که آیا بازگشت وزن بعد از کاهش، به خاطر پدیده‌ای به نام «حافظه متابولیکی» (metabolic memory) رخ می‌دهد. حافظه متابولیکی به وضعیتی اشاره دارد که در آن بدن حافظه حالت قبلی خود قبل از چاقی را حفظ کرده و تلاش می‌کند دوباره به آن وضعیت دست یابد.
برای این منظور، آنها نشانگرهای شیمیایی موجود در سلول‌های چربی موش‌هایی که با رژیم غذایی پرچرب تغذیه شده بودند را تحلیل کردند. پس از آن، این موش‌ها تحت یک رژیم استاندارد قرار گرفتند تا وزن خود را کاهش دهند و بعد از کاهش وزن، دوباره بافت چربی آنها بررسی شد. سپس نمونه‌های به‌دست‌آمده با نمونه‌هایی از موش‌های لاغر که از ابتدا رژیم غذایی استاندارد داشتند، مقایسه شد تا بررسی شود که آیا تغییرات شیمیایی روی سلول‌های چربی با اختلالات ناهنجار در بدن ارتباط دارد یا خیر.
نتایج نشان داد که در موش‌هایی که قبلاً با رژیم پرچرب تغذیه شده بودند، حتی پس از کاهش وزن، اختلالات ناهنجار در متابولیسم بدن همچنان وجود داشت. این اختلالات شامل مشکلات بیشتر در تنظیم سوخت و ساز قند، افزایش التهاب و انباشت غیرطبیعی چربی بود. در زمان قرارگیری دوباره این موش‌ها تحت رژیم پرچرب، آنها بسیار سریع‌تر از گروه کنترل (موش‌های لاغر) وزن اضافه کردند که این نشان‌دهنده استمرار اختلالات متابولیک در آنها پس از کاهش وزن بود.
در این پژوهش، همچنین نمونه‌هایی از انسان‌ها بررسی شدند تا تاثیر ژن‌های موجود در سلول‌های چربی بر تغییرات ناهنجار بدنی مشخص شود. پژوهشگران بافت‌های چربی شرکت‌کنندگان را قبل و بعد از جراحی چاقی (bariatric surgery) مورد مطالعه قرار دادند و آنها را با سلول‌های چربی افراد لاغری که سابقه چاقی نداشتند مقایسه کردند.
یافته‌ها نشان داد که ژن‌های سلول‌های چربی افراد چاق، حتی دو سال بعد از کاهش وزن، همچنان به شکل غیرطبیعی عمل می‌کنند و این موضوع به افزایش التهاب و مشکلات متابولیکی در بدن آنها منجر می‌شود.
با این حال، یکی از محدودیت‌های این تحقیق این بود که تنها به بررسی یک نوع خاص از سلول‌ها، یعنی سلول‌های چربی، پرداخته شد. پژوهشگران تأکید دارند که لازم است مشخص شود آیا سلول‌ها یا بافت‌های دیگر نیز دارای حافظه چاقی هستند یا خیر.
گرچن زیمرمن، کارشناس تغذیه، نیز بر این نکته تأکید می‌کند که سلول‌های چربی واقعاً از حافظه چاقی برخوردارند که می‌تواند فرایند بازگشت وزن را تسهیل کند و بدن را در وضعیتی نگه دارد که التهاب و اختلالات متابولیکی افزایش یابد. او در ادامه خاطرنشان می‌کند که این مطالعه جدید نیز نمایانگر این حقیقت است که سلول‌های چربی پس از کاهش وزن، به‌طور کامل به حالت عادی بازنمی‌گردند. این کارشناس با این حال، یادآور می‌شود که در بروز چاقی، عوامل پیچیده‌ای همچون ژنتیک، زیست‌شناسی، محیط، روان‌شناسی، داروها و عوامل اجتماعی تأثیر دارند.
او همچنین توصیه می‌کند برای مقابله با چاقی باید به فعالیت بدنی منظم ادامه دهید، پروتئین و فیبر کافی مصرف کنید و از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها در منابع گیاهی بهره‌مند شوید تا با استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن در بدن مقابله نمایید. این عادات حتی اگر منجر به کاهش وزن چشمگیری نشوند، می‌توانند التهاب را کاهش دهند، کنترل قند خون را بهبود بخشند، میکروبیوم روده را تقویت کنند و در عملکرد متابولیسم بدن تأثیرگذار باشند.
پژوهشگران بیان می‌کنند که شیوه‌های سالم زندگی می‌توانند اثر استعداد ژنتیکی به چاقی را تعدیل کنند، اما برای برخی افراد، اصل موضوع در اپی‌ژنتیک نهفته است؛ به عبارت دیگر، رفتارها و شرایط محیطی نیز می‌توانند بر عملکرد ژن‌ها در بدن تأثیرگذار باشند.
دکتر کارولین آپویان، استاد در دانشکده پزشکی هاروارد و مدیر مرکز مدیریت وزن و تندرستی در بیمارستان بریگهام و زنان، نیز بر این موضوع تأکید دارد که «چاقی یک بیماری مزمن و با احتمال عود بالا است که منشاء اپی‌ژنتیکی دارد. این موضوع به این معناست که افرادی که بدنشان تمایل بیشتری به ذخیره‌سازی کالری دارد، در مقایسه با افرادی که کاهش وزن برایشان آسان‌تر است، در تلاش برای کاهش وزن و حفظ آن از طریق رژیم غذایی و ورزش با چالش‌های بیشتری مواجه می‌شوند.»
