چین آغاز به کار عملیاتی‌سازی شبکه ابررایانه‌های هوش مصنوعی در فضا را رقم زد
به نقل از ایتنا و لایوساینس، این پرتاب در ساعت ۱۰:۳۰ صبح به وقت محلی در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ از شمال غرب چین به‌وسیله موشک معتبر لانگ مارچ ۲دی انجام شد.
مشخصات فنی پیشرفته ماهواره‌ها
این ۱۲ ماهواره پیشرفته که توسط ADA Space و آزمایشگاه ژجیانگ طراحی و توسعه یافته‌اند، مشخصات خاص و قابل توجهی دارند:
– پردازنده‌های هوش مصنوعی توانمند برای اجرای مدل‌های ۸ میلیارد پارامتری
– قدرت پردازش ۷۴۴ تریلیون عملیات در ثانیه (TOPS) به‌ازای هر واحد
– سیستم خنک‌کننده پسیو طراحی‌شده بر اساس خلأ فضایی
– ارتباطات لیزری بین‌ماهواره‌ای با ظرفیت ۱۰۰ گیگابیت بر ثانیه
– حسگرهای پیشرفته برای رصد و تحلیل پدیده‌های کیهانی، از جمله آشکارسازهای پرتو ایکس
– صفحات خورشیدی با بازدهی ۳۴ درصد به‌منظور تأمین انرژی پایدار
اهداف استراتژیک پروژه
دکتر وانگ جیان، مدیر ارشد آزمایشگاه ژجیانگ، در یک سمینار تخصصی در ماکائو ضمن اشاره به جنبه‌های گوناگون این پروژه، اظهار کرد: «ما در حال طراحی زیرساختی هستیم که قادر است الگوی کنونی پردازش داده‌ها در فضا را دگرگون نماید.» از اهداف کلیدی این پروژه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. پردازش بلادرنگ داده‌ها در مدار
– کاهش زمان تأخیر از چند ساعت به چند ثانیه
– نجات از انتقال حجم بالای داده‌های خام به زمین
– افزایش درجه دقت تحلیل‌های زمانی-مکانی
۲. کاربردهای علمی و عملیاتی
– نظارت لحظه‌ای بر تغییرات زیست‌محیطی و وضعیت آب‌وهوایی
– تحلیل داده‌های نجومی با دقتی بی‌نظیر
– حمایت از مأموریت‌های آینده در اکتشاف فضا
– بهینه‌سازی سیستم‌های ناوبری جهانی
– مدیریت بحران در بحران‌های طبیعی
چالش‌های فنی و راهکارها
مهندسان چینی برای گذر از چالش‌های متعددی که در این پروژه وجود داشت، راهکارهای نوآورانه قابل توجهی پیشنهاد داده‌اند:
– مدیریت انرژی: ترکیب صفحات خورشیدی پیشرفته با سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی با چگالی بالا
– کنترل حرارتی: استفاده از خواص انتقال حرارت در خلأ فضایی و مواد تغییرپذیر حرارتی
– هماهنگی مداری: استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای مدیریت خودکار موقعیت‌یابی
– امنیت سایبری: پیاده‌سازی معماری چندلایه با رمزنگاری کوانتومی
– مقابله با تشعشعات: به‌کارگیری مواد جذب‌کننده پرتو و طراحی مدارهای مقاوم
پیشینه و فلسفه نامگذاری
این پروژه الهام‌گرفته از «مسئله سه‌جسمی» در مکانیک سماوی است که نخستین بار توسط آیزاک نیوتن مطرح شد. این مسئله به بررسی رفتار سه جرم آسمانی تحت تأثیر نیروی گرانش می‌پردازد و نمادی از پیچیدگی‌های هماهنگی در سیستم‌های چندعاملی به شمار می‌رود. لیو سی‌شین، نویسنده نامدار چینی، نیز در رمان علمی-تخیلی مطرح خود به این مفهوم پرداخته است.
کاربردهای انقلابی در بخش‌های مختلف
۱. علوم جوی و اقلیمی
– پیش‌بینی دقیق‌تر وقوع رویدادهای شدید آب‌وهوایی
– رصد تغییرات لحظه‌ای در لایه‌های جوی
– پایش گازهای گلخانه‌ای با دقت بالا در موقعیت مکانی
۲. نجوم و اکتشافات فضایی
– تحلیل بلادرنگ اطلاعات حاصل از تلسکوپ‌های فضایی
– شناسایی سریع پدیده‌های گذرا در کیهان
– حمایت از مأموریت‌های اکتشاف در اعماق فضا
۳. امنیت و دفاع
– نظارت بر تحرکات در مناطق حساس و استراتژیک
– شناسایی سریع تهدیدات احتمالی
– پشتیبانی از سیستم‌های ناوبری دقیق
رقابت جهانی و واکنش‌ها
در حالی که ناسا و آژانس فضایی اروپا در حال آزمایش پردازش لبه‌ای در فضا هستند، چین به‌عنوان اولین کشور در میدانی که قابلیت‌های این فناوری در مقیاس عملیاتی پیاده‌سازی شده است معرفی می‌شود. اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل، در واکنش به این رویداد گفت: «ما به‌زودی شاهد آغاز یک رقابت جدید در زمینه محاسبات مداری خواهیم بود.»
چشم‌انداز آینده و برنامه‌های توسعه
بر پایه برنامه‌ریزی‌های انجام شده، موارد زیر برای افق آینده این پروژه پیش‌بینی می‌شود:
– تا پایان ۱۴۰۵: پرتاب ۵۰ ماهواره دیگر
– تا ۱۴۰۸: تکمیل فاز اول پروژه با ۳۰۰ ماهواره
– تا ۱۴۱۵: راه‌اندازی کامل منظومه ۲۸۰۰ ماهواره‌ای
– توسعه نسل دوم ماهواره‌ها با قدرت پردازش ۱۰ برابر بیشتر
– ادغام با پروژه‌های مرتبط با اینترنت ماهواره‌ای
